Charakter Płońska – miasta, w którym w 1886 roku (według metryki urodzenia w 1887 roku) się Dawid Ben Gurion – przez blisko 500 lat tworzyły współistniejące obok siebie dwie kultury: polska i żydowska.

Pierwsze wzmianki źródłowe na temat żydowskiego osadnictwa w Płońsku pochodzą z 1446 roku. W 1670 roku panujący ówcześnie król Polski Michał Korybut Wiśniowiecki wydał przywilej zezwalający Żydom na budowę domów, synagogi i produkcję piwa. Przywilej ten spowodował większy napływ ludności żydowskiej do Płońska. Na skraju miasta, przy ul. Warszawskiej, utworzono ponad trzyhektarowy cmentarz żydowski wzmiankowany już w 1525 roku, wzniesiona została także pierwsza żydowska synagoga.

Kolejny napływ ludności żydowskiej do Płońska miał miejsce na przełomie XVIII i XIX wieku i był wynikiem zmian w ówczesnym prawie, dopuszczającym prowadzenie handlu i rzemiosła jedynie Żydom mieszkającym na terenie miast. W 1808 roku Płońsk należał do miast o największym odsetku ludności żydowskiej – Żydzi stanowili wtedy ponad 70% jego społeczności. W kolejnych latach liczba ludności polskiej i żydowskiej w Płońsku wyrównała się – tuż przed wybuchem drugiej wojny światowej Żydzi stanowili ok. połowę ludności Płońska, tj. prawie 6 tysięcy mieszkańców. Większość żydowskich domów znajdowała się w Rynku i przy pryncypialnych ulicach miasta, głównie przy ulicy Warszawskiej.

W przedwojennym Płońsku funkcjonowały żydowskie szkoły, przedszkola oraz różnego rodzaju organizacje i stowarzyszenia. Żydzi zajmowali się głównie rzemiosłem i handlem. Mieli swoich przedstawicieli we władzach miasta i miejskich instytucjach. Społeczność żydowska w Płońsku była bardzo zróżnicowana. Widoczne były tu wszelkie nurty społeczne, polityczne i religijne. Rozwój żydowskiej kultury w Płońsku przerwał wybuch II wojny światowej. We wrześniu 1940 roku, w rejonie ulic: Warszawskiej, Pułtuskiej, Koziej, Krzywej i Wyszogrodzkiej, na obszarze około 1 km2, hitlerowcy utworzyli getto, w którym odseparowali Żydów od pozostałej ludności Płońska. Przebywało w nim około 6 tysięcy Żydów płońskich i drugie tyle z powiatu płońskiego i powiatów sąsiednich. W getcie panowały ciężkie warunki. Głód, przeludnienie i niewystarczająca opieka lekarska spowodowały wybuch epidemii tyfusu. Na rozkaz władz okupacyjnych, na terenie getta powołano Judenrat – radę żydowską, odpowiedzialną za organizację życia na jego terenie.

To właśnie dzięki staraniom płońskiego Judenratu, Niemcy dwukrotnie przesuwali termin ostatecznej likwidacji getta, a także wyrazili zgodę na zorganizowanie przez Judenrat dostaw artykułów żywnościowych dla płońskich Żydów, głodzonych w obozie w Pomiechówku. Getto w Płońsku funkcjonowało do połowy grudnia 1942 roku. 15 grudnia 1942 roku, w ostatnim (trzecim) transporcie z płońskiego getta, Niemcy wywieźli ludność żydowską do hitlerowskich obozów zagłady.

Likwidując getto, wyburzyli większość pożydowskich domów oraz zniszczyli żydowski cmentarz – dziś o jego istnieniu przypominają nieliczne zdjęcia i szkice urodzonego w Płońsku żydowskiego artysty, Józefa Budko (1888-1940).