Idea powstania „Domu Pamięci”
„Dom Pamięci” powstał w odpowiedzi na rysujące się od dawna zapotrzebowanie na miejsce upamiętniające historię dwóch współistniejących w przestrzeni jednego miasta przez blisko 500 lat narodów – polskiego i żydowskiego oraz potrzebę dialogu międzykulturowego i międzypokoleniowego. Na potrzeby powstającej placówki przeprowadzono prace rewitalizacyjne kamienicy znajdującej się przy ulicy Warszawskiej 2 – ulicy stanowiącej przed wojną centrum życia społeczno-kulturalnego płońskiej społeczności żydowskiej.
Konieczność zaistnienia tego typu placówki wyniknęła z kilku przesłanek. Jedną z nich była chęć stworzenia miejsca dedykowanego rozsianym po całym świecie płońskim Żydom i ich potomkom, odbywającym liczne podróże sentymentalne do kraju przodków. Dom Pamięci powstał także z myślą o odwiedzających Płońsk turystach chcących zapoznać się z historią miasta i losami jego mieszkańców, również o tych, którzy przyjeżdżają aby odwiedzić miejsce urodzenia Dawida Ben Guriona, współtwórcy państwa Izrael i jego pierwszego premiera.
Przede wszystkim jest to miejsce dedykowane dawnym i obecnym mieszkańcom Płońska, ze szczególnym uwzględnieniem najmłodszych pokoleń, ponieważ pamięć o przeszłości, przekazywana z pokolenia na pokolenie, kształtuje wrażliwość, świadomość historyczną i umacnia poczucie świadomości i tożsamości lokalnej oraz narodowej.
Historia kamienica przy ul. Warszawskiej 2
Murowana, dwupiętrowa kamienica usytuowana przy ulicy Warszawskiej 2, w której mieścić się Dom Pamięci, powstała na początku XX wieku.
W 1829 roku plac, na którym powstała kamienica, należał do starozakonnego Abego Hersza Cemacha. Wcześniej był własnością starozakonnego Maiera Szaia. Według zachowanej dokumentacji pozostaje nieznane nazwisko projektanta i budowniczego kamienicy. Budynek w pamięci lokalnej społeczności przetrwał jako stara apteka.
Nazwa ta nawiązuje jeszcze do przedwojennej apteki, której właścicielem był Stanisław Gutowski (1887-1955), dyplomowany farmaceuta, społecznik, wieloletni prezes zarządu koła PMS w Płońsku. Budynek pozostawał w rękach rodziny Gutowskich aż do lat 80. XX wieku. Stanisław Gutowski do nowopowstałego budynku przeniósł swoją aptekę z ulicy Ciechanowskiej (założoną jeszcze w 1907 roku).
Apteka przy ulicy Warszawskiej 2 funkcjonowała bez przerwy do 1975 roku. W budynku, w latach 1999-2005 apteka ponownie wznowiła działalność. W latach międzywojennych, prócz apteki w kamienicy znajdowały się lokale mieszkalne. Do września 1939 roku mieszkał tam m.in. Szoel Ajzenberg – współwłaściciel tartaku parowego i składu materiałów budowlanych „A. Kohn, Sz. Ajzenberg”.